Helal Nedir , Tarif Edermisiniz ?

[ßyHoRoZz]

Soru: Helal nedir, tarif eder misiniz?
Cevap:

Sözlükte ‘düğümü çözmek’, ‘bir şeyin serbest ve helal olması’, anlamlarına gelen ‘hall’ (الحل) mastarından türeyen helal kelimesi, ‘yapılması dinen serbest olan şey’ anlamına gelir.

Allah Teâlâ bir ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur:

“Yerde ne varsa, hepsini sizin için yaratan O’dur…” (Bakara 2/29)

Bu ayet, yeryüzünde bulunan her şeyin insanlara mubah olduğunu gös­termektedir. Ama bunların zararlı ve pis olanlarıyla başkasının hakkı olmuş şeyler Kur’an-ı Kerim’deki diğer ayetlerle haram kılın­mıştır. İnsanların canı ile ırz ve namusu da haram kılınan şeyler­dendir. Hayatın devamı için şart olan can, mal, ırz ve namus güven­liği sağlandıktan sonra “Eşyada aslolan ibahadır, haram olduğuna dair bir delil bulunmayan şey mubah kabul edilir.” sözü İslam hu­kukunun temel prensiplerinden olmuştur. Demek ki, aksine bir hü­küm bulunmayan her şey mubah ve helal sayılır.

Buna göre bir kimse, evine gittiği bir zat tarafından kendisine sunulan bir yiyeceği yiyebilir. “Acaba bunu helalinden kazanmış mı­dır; acaba bunun bedelini sahibine vermiş midir; yoksa bunu gasb mı etmiştir?” diye araştırması gerekmez.

Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin şöyle buyurduğu riva­yet edilmiştir:

“Helal bellidir, haram da bellidir. Bu ikisi arasında şüpheli şeyler vardır ki, birçok kimse onu bilmez. Şüpheli şeylerden sakınan, dinini ve ırzını korumuş olur. Onları işleyen, bir korunun yakınında hayvanını güden bir çoban gibidir; yasak bölgeye düşebi­lir.” (Buhari, İman 39, Büyû’ 2; Müslim, Müsâkât 107-108)

Hadis-i şerif şöyle açıklanabilir:

Eşya üç kısımdır:

1- Helal olduğu açıkça belli olan ve bu hususta kapalı bir yanı bu­lunmayan şeyler: Ekmek, meyve, su, konuşma, yürüme gibi.

2- Haram olduğu açıkça belli olanlar: Sarhoş edici içkiler, domuz eti, ölü hay­van eti, kumar, zina ve yalancılık gibi.

3- Kendilerinde kapalılık bulunan, helal mi yoksa haram mı ol­duğu açıkça belli olmayan şeyler. Bunlar, bazı yönleriyle helal, bazı yönleriyle haram olarak değerlendirilebilecek özellikte şeylerdir. Hem helal olduklarına hem de haram olduklarına dair delil getirile­bilir. İnsanların çoğu bu gibi şeyleri gereği gibi değerlendirip bir ka­rara varamazlar. Bu konudaki kararı ancak müçtehitler verebilir. Bu sahada bulunan bir şeyi müçtehidin biri helal sayarken diğeri haram sayabilir. İçtihat yapabilecek seviyede olmayanların bu sahada bulu­nan şeylerden sakınmaları bir takva gereğidir. Hadis-i şerifte tavsiye edilen budur. Müçtehitlerden birinin kararına uyarak hareket etmek de mümkündür. Çünkü Allah Teâlâ, “Eğer bilmiyorsanız bilenlere sorunuz.” (Enbiya 21/7) buyurmuştur.